De kop van het Java-eiland, het begin van een nieuw leven

In 2006 sta ik samen met mijn oudste zoon op de Kop van het Java-eiland in het IJ in Amsterdam. We hebben het boek ‘Oranje – Een Koninklijk Schip’ van Wim Grund bij ons. Hoewel ik al in de jaren zeventig met voorouderonderzoek begin, weet ik pas dan dat ik – net twee jaar oud – hier mijn eerste voetstapjes op Nederlandse bodem zet.

Op 16 oktober 1953 vertrekt de ms. Oranje, vlaggenschip van de Stoomvaart Maatschappij Nederland (SMN), vanuit Jakarta via Singapore, Belawan, Colombo, Suez, Port Said, Napels en Southampton naar Amsterdam. In Belawan, de haven van mijn geboortestad Medan, gaat mijn moeder met mij en mijn jongere zusje aan boord. Op 6 november arriveert de Oranje aan de Javakade. Jammer genoeg heb ik geen bewuste herinneringen aan dit alles.

Later zal ik twintig jaar in Amsterdam wonen, in de Rivierenbuurt, waar ook de kinderen worden geboren. Tot we naar Maastricht verhuizen, waar ik vast kom te zitten vanwege een scheiding. De kinderen wonen allang weer in de hoofdstad. Zodra echter mijn werk om het verleden langs verschillende onderzoekslijnen in beeld te krijgen in 2013 voldoende lijkt afgerond, schijnt dat door het universum bevestigd te worden, want dan is er opeens – na acht jaar – wel de kans terug te gaan. Naar een woning op de derde en vierde verdieping met uitzicht tot aan het IJ en binnen loopafstand van het Java-eiland. Het spreekt sterk tot mijn verbeelding dat ik terug ben op de plek waar ik zo lang geleden aankwam.

En het is dan ook een grote teleurstelling als ik ontdek dat er een wedstrijd is uitgeschreven voor het beste hotelconcept aan precies dat stukje Javakade waar de Oranje gewoonlijk aanmeerde; dan kan ik er straks niet meer lopen! Maar tijdens een lezing over waterfrontontwikkeling blijkt gelukkig dat kades tegenwoordig, wereldwijd, voor het publiek toegankelijk moeten blijven.

Mijn dagelijkse wandeling voert vaak naar het Java-eiland en het valt steeds meer op dat – op het oorlogsmonument ‘Zeeman op de uitkijk’ na – niets herinnert aan het bestaan van de SMN die hiervandaan een halve eeuw op Nederlands-Indië ofwel Indonesië voer. Dit terwijl op het KNSM gedeelte van het eiland wel veel behouden is, evenals bij de Koninklijke Hollandsche Lloyd aan de overkant. Gezien de rijkdom van dit stuk geschiedenis een groot gemis. Ik bedenk dat ik bij de Nationale Dodenherdenking op het Java-eiland vast mensen van de SMN zal aantreffen. Als blijkt dat zij dat ook zo ervaren besluit ik me ervoor in te zetten die geschiedenis hier weer zichtbaar te maken.

Intussen is het bekend dat WestCord Hotels, met het ontwerp van architectenbureau SeARCH voor Hotel Jakarta, de wedstrijd heeft gewonnen. Op de website staat dat er een (sub-)tropische binnentuin komt in samenwerking met de Hortus en in samenwerking met het Tropenmuseum zullen artefacten uit Indonesië tentoongesteld worden. Wat echter geheel ontbreekt is informatie dat men zich ervan bewust is op wat voor unieke locatie het hotel gebouwd zal gaan worden. Ik stuur een brief met foto van hoe het was.

In juli dit jaar – ruim drie jaar na die eerste brief – nodigt men mij uit voor een gesprek en hoor ik dat Hotel Jakarta dit zo belangrijke stuk lokale, maar tegelijkertijd ook nationale, geschiedenis inderdaad gaat terugbrengen in het collectieve geheugen en dit vanaf het begin al van plan was. Met mij zullen velen Hotel Jakarta hier dankbaar voor zijn!