Wadden Werelderfgoed

De Wadden – van het Hollandse Den Helder tot het Deense Esbjerg – zijn in juni 2009 uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed en dat geeft wel aan hoe bijzonder dit stukje natuur is. Toch ontbrak er nog één ding. Want het Waddengebied, met al zijn pracht en praal, had nog geen goede natuurfilm. En daarom is ‘WAD’ gemaakt.

De wereld van het Waddengebied – verdeeld over Nederland, Duitsland en Denemarken, verandert twee keer per dag helemaal. Het kan namelijk zomaar zo zijn dat je het ene moment nog uitzicht hebt op kilometers lange wadplaten en het volgende moment bijna alleen maar water ziet. Dit verschijnsel is ook waar de zee zijn naam aan te danken heeft. Doordat je er op sommige momenten doorheen kunt lopen – of waden – is het letterlijk een doorwaadbare zee. In het Fries is het dan ook de Waadsee en in het Nederlands de Waddenzee.

En toch, hoe bijzonder dit tafereel ook is, is het zeker niet het enige wat het Waddengebied zo speciaal maakt. Op de Werelderfgoedlijst van UNESO kom je dan ook niet zomaar. En zeker niet als natuurgebied. Waarom de Wadden dan wel? Het korte antwoord daarop is omdat het uniek is. Het lange antwoord geeft drie redenen.

Waarom werelderfgoed?

Ten eerste is het natuurgebied nog jong. Dat wil zeggen: relatief jong. Het is namelijk ongeveer zevenduizend jaar oud en ontstaan na de laatste ijstijd. Best een tijd dus, maar dat wil niet zeggen dat het er vandaag de dag net zo uit zag als toen. En dat komt doordat de dynamiek in het Waddengebied zo groot is; in hoog tempo ontstaan zandplaten en duinen en deze worden ook net zo snel weer afgebroken. Op die manier kun je met eigen ogen zien en meemaken hoe de landschappen er in de afgelopen zevenduizend jaar ontstaan zijn. Ook anno nu kan de natuur hier dus nog gewoon zijn gang gaan. Dat maakt het Waddengebied, jawel, uniek.

Er leven maar liefst tienduizend soorten planten en dieren op het land en in het water van het Waddengebied

De tweede reden is de rijkdom van het leven op de Wadden. De omstandigheden op het Wad wisselen dagelijks – zeker daar waar het zoute zeewater samenkomt met zoet rivierwater en het getij en de wind vrij spel hebben. Want daar worden zand en slik afgezet en zie je hoe de natuur, planten en dieren op hun eigen slimme wijze met alle wijzigingen omgaan. Het geeft het Waddengebied vele gezichten en door alle verschillen vind je hier ook een bijzondere variatie aan planten en dieren.

En dat brengt ons op punt drie: de bijzondere bewoning en het rijkdom aan leven in de Waddenzee. Er leven maar liefst tienduizend soorten planten en dieren op het land en in het water van het Waddengebied. En naast bewoners zijn er ook nog eens veel bezoekers. Jaarlijks trekken er maar liefst tien tot twaalf miljoen vogels langs het Wad. Zo’n grote variatie aan leven is echt uniek – dit vind je nergens anders ter wereld.

Wad dan?

Over het natuurschoon van het Waddengebied kun je je bijven verwonderen en dat is ook precies wat de makers van de film ‘WAD’ willen bereiken. Ze willen de kijker laten zien hoe ontzettend bijzonder dit unieke gebied is op wereldschaal, maar ook hoe kwetsbaar het is. De film brengt het hele ecosysteem van het Waddengebied in beeld zoals dat nog niet eerder gedaan is. Het hele dierenrijk van het natuurgebied komt voorbij, van onderin tot bovenin de voedselketen. Ofwel van de kleinste organismen – als kezelwieren en schelpdieren – tot en met de slechtvalk en de grijze zeehond. De film laat het Waddengebied in al zijn schoonheid zien en toont hoe ontzettend groots en dynamisch het is. Het is het bewijs dat dit stukje UNESCO Werelderfgoed echt waardevol is.

En daarom stopt het niet bij deze film, die in het najaar van 2018 in première is gegaan in de Nederlandse bioscopen. In 2019 komt er namelijk ook nog een vierdelige tv-serie, met daarin alle verhalen die niet in de film pasten. Daarnaast is er een lesprogramma gemaakt voor basisscholen en het voortgezet onderwijs, want ook de Nederlandse jeugd moet toch weten van dit bijzondere stukje land.

Het Waddengebied is namelijk ook heel waardevol voor het onderwijs en de wetenschap. Er is enorm veel en lang onderzoek gedaan naar de Waddenzee – er is dan ook maar weinig water in de wereld waarover zoveel bekend is als over deze zee. En het onderzoek gaat door. Wetenschappers kunnen nog veel van het gebied leren – zo kunnen ze hier op grote schaal kijken naar de vogeltrek vanuit Afrika – en dat geldt ook voor jou! De Waddenzee is voor iedereen een perfecte plek om meer te leren over de zee en de omringende natuur.

Wad kun je zien?

De film ‘WAD’, die moet je natuurlijk zien. Maar je kunt de Wadden ook in levende lijve aanschouwen. Het Waddengebied is namelijk ook al duizenden jaren verbonden met ons mensen. De mens heeft het gebied mede gevormd en maakt er ook nog steeds gebruik van. Voor praktische zaken als goederentransport, visserij en het vervoer naar de eilanden – en ook om van te genieten en er te ontspannen! Zo kun je wadlopen op de drooggevallen platen en zeilen in de geulen. Of je gewoon laten verwonderen door het natuurschoon.

De film laat het Waddengebied in al zijn schoonheid zien en toont hoe ontzettend groots en dynamisch het is

Want er is veel te zien. De Waddenzee is redelijk ruw en de sterke stromingen maken dat het gebied er elke dag anders uitziet. Kleine en grote waterstromen – ofwel prielen, geulen en slenken – veranderen steeds van plaats. Als het vloed is, loopt het zeewater door de grote geulen naar de platen. Wordt het eb, dan stroomt het water via de prielen weer terug naar de geulen. Ook verschuiven de wadplaten. Wadplaten bestaan namelijk uit zand en slib en de beweging van het water bepaalt waar zand en slib bezinken. En op het oog lijken deze platen misschien kaal, maar niets is minder waar; er is juist heel veel leven. Zo ligt er aan de oppervlakte een bruingouden laagje algen en daaronder leven wormen en schelpdieren. Ook zijn er wadplaten die bedekt worden door zeegras of wier.

Het enorme Waddengebied is daarom bij uitstek de plek om rust en weidsheid te ervaren. Bovendien is het getijdendynamiek een belevenis op zich; er zijn weinig andere plekken te vinden waar je zulke grote natuurkrachten kunt ondergaan en de omgeving zo kunt zien veranderen. Ook dat is een niet te onderschatten belangrijk onderdeel van de Wadden.