Tropenmuseum is een museum over mensen, gevestigd in een van de mooiste museumgebouwen van Nederland. Van Afrika tot West- en Zuidoost-Azië, van Nieuw-Guinea tot Latijns-Amerika en van een verhalenreis tot een muziekreis – in Tropenmuseum Amsterdam ontdek je dat we allemaal hetzelfde zijn: mens. Cindy Zalm (42) beheert als Hoofd Collectiemanagement de collectie van het museum. We interviewen haar erover.
Hoe is je passie voor kunst ontstaan?
‘Dit gaat terug naar de lagere school, waar ik het ontzettend leuk vond om werkstukken te maken. Op het voortgezet onderwijs maakte ik mijn eerste werkstuk over Vincent van Gogh. Mijn vader nam me vaak mee naar musea en het Van Gogh Museum heeft toen een enorme indruk op me gemaakt. Vooral omdat elk schilderij de start is van een verhaal. Toen ben ik me erin gaan verdiepen en er veel over gaan lezen en dacht ik: hier wil ik later als ik groot ben iets mee doen.’
Kun je wat vertellen over jullie collectie in het Tropenmuseum?
‘De enorme collectie is langs heel veel verschillende wegen bij elkaar gebracht. Er is ooit in Haarlem een huis geweest waarin rijke ondernemers een verzameling aanlegden met voorwerpen uit Nederlands-Indië. Om de handel te bevorderen en het publiek te interesseren werd deze verzameling aangelegd – waar het huis al snel te klein voor was. Toen is er een particulier initiatief gekomen om hiervoor een museum te stichten en dat is uiteindelijk Tropenmuseum Amsterdam geworden. Tropenmuseum is onderdeel geweest van het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) en dat gaat ook over veel meer dan dit museum alleen. De geschiedenis van het KIT is voor een belangrijk deel bepalend geweest voor hoe die verzameling in eerste instantie gestart is en is gaan groeien. Later zijn er exposities gehouden en zijn er particulieren geweest die als ambtenaar in de kolonie hebben gewerkt en objecten mee terug hebben genomen. Daarna is het Tropenmuseum zich veel meer gaan richten op ontwikkelingssamenwerking en is er dus ook op een heel andere manier verzameld. Er zit een enorme gevarieerde verzamelgeschiedenis achter de collectie.’
Hoe selecteren jullie de kunst?
‘Tegenwoordig zijn wij er veel bewuster van hoeveel geld het kost om te zorgen dat kunst goed bewaard blijft om het te kunnen delen met het publiek. We zijn meer bewust van de eindigheid van onze depotruimtes en er wordt veel kritischer gekeken. Hoe verhoudt de Nederlandse collectie zich tot internationale collecties? We kunnen steeds makkelijker objecten lenen vanuit andere collecties. De wereld is kleiner geworden. Voor tentoonstellingen kunnen we ook topstukken uit andere verzamelingen lenen in plaats van veel moeite doen om ze zelf te verwerven.’
Het conserveren van kunst, hoe doen jullie dat?
‘Door in de depots het klimaat zo constant mogelijk te houden, de temperatuur en luchtvochtigheid zoveel mogelijk te controleren en het licht zoveel mogelijk uit te houden. Er gaat een hele onderzoeksfase aan vooraf voordat de tentoonstelling gevuld kan worden met de objecten.’
Wat is uniek aan Tropenmuseum?
‘De collectie Indonesische voorwerpen is uniek in de wereld. Die is zo breed en omvangrijk, dat zie je eigenlijk alleen maar in Indonesië zelf. Buiten Indonesië is het de meest belangrijke verzameling die er is.’
Wat is je favoriete object in het museum?
‘Ik werk sinds mei bij het museum dus ik moet de collectie nog goed leren kennen. Maar de beelden uit Papoea–Nieuw–Guinea en objecten van de Maori’s spreken mij heel erg aan. Ze zijn enorm mooi gemaakt en het vakmanschap is heel indrukwekkend te noemen. Het zijn beeldende culturen waarbij het gesneden houtwerk naar heel mooie verhalen verwijst.’
Wat zou je graag nog willen tentoonstellen?
‘Ik zou eindeloos veel willen tentoonstellen. Misschien zou ik een vitrine maken met depotschatten. Dan zie je pas hoe rijk we zijn aan verhalen en objecten die misschien nooit voor een tentoonstelling geselecteerd zouden worden. Ik heb toevallig gisteren in het depot een stuk geborduurd Chinees zijde gezien met een pauw erop, met kraaltjes en steentjes. Het lag helemaal bovenop. Zijde is heel kwetsbaar materiaal dus dat kun je eigenlijk nooit goed in een tentoonstelling opnemen. Maar het is jammer dat het publiek het daarom nooit gaat zien.’
Welke samenwerkingen hebben jullie zoal?
‘Onlangs toonden we bijvoorbeeld objecten buiten het museum om, op stations in Nederland. Een aantal bekende Nederlanders mocht favoriete objecten kiezen uit ons depot. Deze werden geëxposeerd in een speciaal daarvoor omgebouwd minimuseum op de NS-perrons. In het museum gaan we vanaf 3 november nog een keer zo’n editie doen met tv-kok Yvette van Boven. Yvette heeft uit onze depots een bijzondere selectie keukengerei en voorwerpen die met eten te maken hebben samengesteld. Dat gaat door alle culturen heen.’